Η σύμβουλος ψυχικής υγείας Ζωή Ζέρβα μας μιλά για την «Μελαγχολία των εορτών»

Αυτές τις μέρες ξεκίνησα να χαζεύω χριστουγεννιάτικες ταινίες.

Σε όλες ως δια μαγείας μέχρι την ημέρα των Χριστουγέννων τα προβλήματα των πρωταγωνιστών είχαν λυθεί.

Είχαν καταφέρει σε ένα πολύ μικρό χρονικό διάστημα να αφήσουν τη δουλειά που έκαναν ( και όλοι κέρδιζαν πολύ καλά χρήματα από αυτή) , να ακολουθήσουν την καρδιά τους κα τα όνειρα τους, να πετύχουν σε αυτό και να γνωρίσουν και τον έρωτα της ζωής τους κι όλα αυτά μέσα σε λιγότερο από 2 εβδομάδες.

Όλο αυτό είναι πολύ γλυκό, δυστυχώς όμως όχι ρεαλιστικό. Πολλές φορές μοιραία συγκρίνουμε τις τέλειες ζωές και ευκαιρίες και έρωτες με τους πρωταγωνιστές και μιζεριάζουμε με τη δική μας καθημερινότητα.

Στους περισσότερους η ζωή τους δεν θυμίζει ταινία, δεν υπάρχει σενάριο ούτε σκηνοθέτης να πετάξει ότι δεν ταιριάζει ή αν δεν πάει καλά να το γυρίσει από την αρχή. Δεν υπάρχει μοντάζ να αφαιρέσει τις ασυμφωνίες ώστε το αποτέλεσμα να είναι πιο αρμονικό. Εμείς είμαστε οι σεναριογράφοι, οι σκηνοθέτες, οι μοντέρ και οι υπεύθυνοι για το κάστινγκ στη ζωή μας.

Οι σχέσεις δοκιμάζονται και μετά τον πρώτο μήνα, η δουλειά έχει και κακές μέρες, εφηβικά όνειρα μένουν όνειρα και τα οικονομικά δεν φτάνουν για όλες τις υποχρεώσεις.

Οι περισσότεροι άνθρωποι ανυπομονούν για τις γιορτές. Τα χρώματα, τα φώτα, η αίσθηση των εορτών, οι μυρωδιές, οι γεύσεις, η διάθεση για εξόδους, τα ψώνια, τα δώρα, οι άδειες είναι κάτι που πολλοί περιμένουν, μετρώντας αντίστροφα τις μέρες για τα Χριστούγεννα. Υπάρχει όμως ένα μεγάλο ποσοστό ανθρώπων για τους οποίους, οι γιορτές είναι μια περίοδος άγχους και  θλίψης.

Αισθάνονται  θλίψη σε μικρό ή μεγάλο βαθμό και το αίσθημα αυτό κάποιες φορές το περιγράφουν σαν κατάθλιψη, επειδή αισθάνονται κοινά συμπτώματα.

Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται «μελαγχολία εορτών» και είναι μια μορφή εποχιακής δυσθυμίας που χαρακτηρίζεται από  :

– Πεσμένη διάθεση

– Μειωμένο ενδιαφέρον για δραστηριότητες που συνδέονται με ευχαρίστηση
– Χαμηλή ενεργητικότητα / κόπωση.
– Υψηλό άγχος.
– Έντονο εκνευρισμό.

– Μειωμένη ικανότητα στις διεργασίες της σκέψης ή στην συγκέντρωση.
– Ψυχοσωματικά συμπτώματα όπως πονοκέφαλο, πόνους στο στομάχι κλπ
– Αλλαγές στη συνήθεια ύπνου (αϋπνία ή υπερυπνία)
– Προβλήματα όρεξης (ανορεξία ή υπερφαγία)

Κάποιες από αυτές τις ενδείξεις εμφανίζονται σε διάφορες ομάδες ανθρώπων  την περίοδο των εορτών για διαφορετικούς λόγους.

Πιο συχνά συναντώνται σε ανθρώπους που δεν έχουν κάποιο σύντροφο ή οικογενειακό περιβάλλον να μοιραστούν τις μέρες αυτές. Σε άτομα με έντονα οικονομικά προβλήματα,  σε υπερήλικες αλλά και σ’ αυτούς που προϋπήρχε μια δυσθυμία.

Γιατί όμως  η εορταστική ατμόσφαιρα μπορεί να μας προκαλεί  «μελαγχολία»;

Ακόμα και ένα φαινομενικά ευχάριστο γεγονός μπορεί να αποτελέσει ερέθισμα άγχους, όταν υπάρχουν υψηλές προσδοκίες και πιθανά εμπόδια για την πραγματοποίηση του. Οι υψηλές προσδοκίες όμως είναι καλό να εξετάσουμε αν είναι μία δική μας ανάγκη ή κάτι που μας έχει επιβληθεί,  μέσα από τα μέσα μαζικής ενημέρωσής και τις εικόνες τελειότητας με τις οποίες μας βομβαρδίζουν και δεν συνάδουν με την πραγματικότητα μας.

Στην περίοδο των γιορτών παράγοντες άγχους που δημιουργούν συναισθηματική πίεση είναι :

Ψυχοκοινωνικοί Παράγοντες

– Αίσθηση μοναξιάς, αν βιώνουμε στις γιορτές μια απώλεια όπως από ένα χωρισμό ή από πένθος
– Αν υπάρχουν οικογενειακές διαφορές ή απόσταση βιώνεται πιο έντονα τις γιορτές
– Συναισθηματική φόρτιση μέσα στην οικογένεια. Τα μέλη της επιθυμούν να γιορτάσουν με διαφορετικό τρόπο και νιώθουν ότι καταπιέζονται τα θέλω και οι ανάγκες τους.
– Πιέσεις για ακοινωνικοποίηση.
– Σύγκριση με ευχάριστες  αναμνήσεις εορτών προηγούμενων ετών και η προσμονή να περάσουμε ακριβώς με τον ίδιο τρόπο και να νιώσουμε ξανά την ίδια ικανοποίηση.
– Μη ρεαλιστικές προσδοκίες. Έντονη αντίθεση σ’ αυτό που θα θέλαμε «ιδανικά» να κάνουμε μ’ αυτό που τελικά μπορούμε να κάνουμε.
– Έντονο συναίσθημα απογοήτευσης ακόμα και για μικρά πράγματα απλά και μόνο επειδή τα είχαμε φανταστεί μ’ ένα συγκεκριμένο τρόπο και μας βγήκανε διαφορετικά.

Οικονομικοί Παράγοντες

– Οικονομική επιβάρυνση, δυσκολία να ανταπεξέλθουμε στις οικονομικές απαιτήσεις των γιορτών και των κοινωνικών υποχρεώσεων.
– Η εμπορευματοποίηση των γιορτών και η πίεση που  ασκεί  στους καταναλωτές, μέσα από  εσφαλμένες ανάγκες που τους δημιουργεί για προϊόντα που υπόσχονται ευχάριστες, ιδανικές στιγμές ευτυχίας.

Οργανικοί Παράγοντες

– Κούραση, άγχος και εκνευρισμός από αυξημένες υποχρεώσεις και  προετοιμασίες που στόχο έχουν να μείνουν όλοι ευχαριστημένοι ζώντας μοναδικές στιγμές.
– Η απόκλιση από το συνηθισμένο πρόγραμμα (διατροφής , ύπνου, δραστηριότητας) σε ορισμένους ανθρώπους είναι δυσάρεστο και πιεστικό.
– Μεγάλη κατανάλωση αλκοόλ , φαγητού και έλλειψη ύπνου.

Ο κυριότερος παράγοντας  της «μελαγχολίας των εορτών» είναι οι μη ρεαλιστικές προσδοκίες. Οι γιορτές συνδέονται με εξιδανικευμένες, απόλυτες και μη ρεαλιστικές προσδοκίες, με αποτέλεσμα οι προσπάθειες να περάσουμε καλά να μην είναι ποτέ αρκετές, αρκετά ικανοποιητικές και να μας αφήνουν ένα συναίσθημα απογοήτευσης σαν κάτι να λείπει.

Ζωή Ζέρβα

  Σύμβουλος ψυχικής υγείας

  Θεραπεύτρια ζεύγους

 Life and Relationship Coach

 Εκπαιδευομένη Ψυχοδυναμική Ψυχοθεραπεύτρια